Naast dat er in groente vezels zitten die constipatie kan veroorzaken zitten er ook oxalaten in een aantal groente. Wanneer je last hebt van nierstenen, gewrichtspijn, plotselinge huiduitslag met bijbehorende jeuk, PMS of ander "vage" klachten lees dan vooral verder. Misschien heb dan wel last van oxalaten...
Oxalaten
Oxalaten zijn een reden om op te passen met wat voor groente je eet, maar ook hoeveel. Dat een bepaalde groente (ogenschijnlijke) gezondheidsvoordelen heeft, of medicinale, betekent niet dat je er dagelijks bakken van moet gaan eten. Om even uit te gaan van het scenario dat je een bepaalde plant eet voor louter medicinaal gebruik: je verorbert ook geen handen aspirine elke dag om eventuele hoofdpijn te voorkomen. Dat werkt averechts, en zo kan het ook gebeuren dat hetgeen dat zo gezond lijkt om te eten, juist averechts werkt. Geniet met mate geldt dus niet alleen voor alcohol.
Oxawat?
Tot een paar maanden geleden had ik ook geen idee wat oxalaten waren. Sterker nog, ik had er nog nooit van gehoord. En nog steeds is de info schaars, en wordt het al helemaal niet uitgebreid benoemd in artikelen over voeding. Ook hoor je nooit iemand over oxalaten als je leest over de helende werking van spinazie smoothies, of het vervangen van bepaalde voeding door noten, zoals amandelen. Uiteraard noem ik expres twee dingen die in de categorie “very high” staan in lijsten met oxalaatrijk eten.
Oxalaat is een organisch zuur dat in veel planten voorkomt als middel om zich te verdedigen of om hun mineralen te behouden. Planten willen nu eenmaal niet dat je ze opeet, en moeten bij gebrek aan de mogelijkheid om te rennen of te bijten creatief zijn.
Veel gifstoffen in planten kun je elimineren door het te koken of te fermenteren, maar oxalaten blijven gezellig zitten waar ze zitten.
Vandaar dat dit juist iets is om rekening mee te houden. Overigens wordt door het lichaam zelf ook oxalaat aangemaakt als restproduct, oftewel afval. Gelukkig loost ons lichaam het merendeel van de aangemaakte of ingenomen oxalaten, waardoor het geen problemen veroorzaakt. Echter wordt door het lichaam zelf ook oxalaat aangemaakt als restproduct, oftewel afval. Gelukkig loost ons lichaam het merendeel van de aangemaakte of ingenomen oxalaten, waardoor het geen problemen veroorzaakt.
Oké, mooi toch?
Zoals gezegd loost ons lichaam een groot deel oxalaten. Maar zoals ook gezegd moet je dan niet gaan overdrijven met de inname, anders lukt het niet om alles af te voeren. Wat er namelijk gebeurt, is dat het zuur zich bindt met calcium (het kan zich overigens ook met ijzer en magnesium binden). Daardoor ontstaat er een prachtig kristal, dat wat minder mooie effecten kan hebben op je lichaam. Je nieren kunnen veel oxalaten afvoeren, maar er is een grens. Om terug te komen op “geniet met mate”; je lever kan ook geen liters whisky elke dag verdragen. Zo kunnen je nieren het net zomin bijbenen als je elke dag bietensap maakt, rijkelijk met sesamzaadjes strooit, en/of rabarbertoetjes maakt.
Calciumoxalaatstenen, voor je volgende potje Scrabble
Ik heb al wat groente en andere etenswaren verklapt die hoog zijn in oxalaten. Spinazie is wel een mooi voorbeeld, omdat dit hoog is in oxalaten en in calcium. Daarnaast ook ijzer, wat het voor veel mensen ideaal lijkt om te eten. Totdat je hoort dat het oxalaatzuur zich dus zoals gezegd bindt met calcium en met ijzer.
Los van dat je lichaam ijzer uit spinazie bijna niet kan opnemen, heb je nu bakken vol kristallen uitgenodigd in je nieren. Want daar ontstaat één van de bekendste problemen.
De officiële naam voor nierstenen is dan ook calciumoxalaatstenen. Hm, als je dat hoort geeft het al een veel beter beeld van wat er daadwerkelijk gaande is.
Mysterieuze klachten
De bekendste oxalaatgerelateerde klacht is dus het vormen van nierstenen. Urologen zijn dan ook meteen één van de weinige dokters die zich bezighouden met preventie van klachten door middel van aanpassing van je dieet. Helaas zijn er echter zoveel meer klachten dan dat, waardoor een algehele alertheid op oxalaatrijk eten geen overbodige luxe is.
Artritis en andere gewrichtspijn, plotselinge huiduitslag met bijbehorende jeuk, PMS, en talloze andere klachten zijn er die je niet meteen linkt aan je voeding.
En aangezien de gemiddelde dokter dit ook niet doet, blijven je klachten ‘mysterieus’ en ‘onverklaarbaar’ op het eerste gezicht. Uiteraard zeg ik niet dat alles de schuld is van oxalaten, maar wellicht meer dan we denken. Het is namelijk niet zo dat je per se nierstenen krijgt. Bij sommige mensen worden de kristallen beter afgevoerd, wat niet wegneemt dat ze op een andere plek alsnog gaan lopen slopen.
Klein maar niet fijn
Aangezien oxalaatkristallen microscopisch klein zijn, kunnen ze ook op dat niveau schade aanrichten. Ze zijn zelfs klein genoeg om een celmembraan kapot te scheuren en op celniveau de boel te vernielen. Als je de foto’s ziet van de kristallen (foto's) begrijp je meteen wat voor schade er kan worden veroorzaakt. Vandaar dat er door oxalaten op allerlei plekken in je lichaam problemen kunnen ontstaan. Er is verder helaas nog steeds weinig onderzoek gedaan, wat natuurlijk ook lastig is, maar als je meer wilt weten raad ik de lezingen en podcasts van Sally Norton aan (link). Zij heeft aan den lijve ondervonden wat oxalaten voor onaangename gevolgen kunnen hebben, en is dit tot op de bodem gaan uitzoeken. Ze legt het op een begrijpelijke manier uit, en ik heb dan ook veel opgestoken door haar.
En nu?
Niet meteen in de paniekmodus. Net als dat je niet meteen moet gaan uitzoeken waar oxalaten inzitten en radicaal je dieet omgooien. Dat raad ik niemand aan, ook om andere redenen. In het kader van oxalaten is het juist niet raadzaam om alles te schrappen waar dit in zit. Het klinkt misschien vreemd en voelt tegennatuurlijk aan, maar het rustig afbouwen is beter. Je lichaam gaat in een bepaalde modus waarbij het meteen de bestaande oxalaten wil gaan dumpen, waardoor je juist nog meer klachten krijgt, of de bestaande verergert. Zoals bij ieder dieet is het aan te raden om je er langzaam in te laten zakken, niet meteen van de hoogste duikplank erin springen.
Dat is wel zuur zeg
Een effectieve manier om oxalaatkristallen af te breken is citroensap. Er wordt bij daadwerkelijke klachten aangeraden om een half kopje citroensap te drinken naast een dieet dat laag is in oxalaatrijk eten. Ga dus niet meteen bakken citroenen eten. Anders heb je straks andere klachten, zoals je gebit dat gaat protesteren. Bouw het liever af, en kijk of bepaalde klachten (langzaam) weggaan. Mocht je toch iets willen eten waar veel oxalaten inzitten, helpt het om er zuivel bij te drinken. Dit heeft namelijk een beschermende werking. Verder zijn er studies die suggereren dat vitamine B6 een rol speelt in dit verhaal, en dat gebrek aan B6 een risico met zich meedraagt wat betreft oxalaatgerelateerde klachten.
Doe er mee wat je wilt, maar ik zou je adviseren die spinazie smoothie voortaan te laten staan.
Bronnen
PodcastSally Norton
LezingSally Norton
LezingElliot Overton
Artikel Dr.Kevin Stock
Reacties
Een reactie posten